Home - Archives - Mechanics & Technologies - Жаңа номер - Механика және технологиялар - Механика және технологиялар 2024-3
https://doi.org/10.55956/ZIYQ7931
Abstract. Domain ontologies play a crucial role in organizing, sharing, and reusing domain-specific knowledge within software systems. However, developing a software ontology is a time-consuming and complex process. To create such an ontology, a large number of relevant publications must be analyzed. This task of enriching the ontology with data from these sources can be streamlined and accelerated through the use of lexical and syntactic patterns derived from ontological design. This paper presents a method for the automated construction of ontologies within a scientific domain, leveraging a system of heterogeneous ontological design patterns (ODPs). This system includes ODPs tailored for ontology developers and automatically generated lexical and syntactic patterns, which can be used to enrich ontologies with information extracted from natural language texts.
Keywords: scientific subject area, patterns, ontological design, patterns of content, automatic pattern generation, ontology replenishment.
Zagorulko Yu.A. Development of a method for automatic extraction of ontology entity names from natural language texts // Mechanics and Technology / Scientific journal. – 2024. – No.3(85). – P.486-494. https://doi.org/10.55956/ZIYQ7931
https://doi.org/10.55956/DIAF2678
Abstract. The article deals with the problem of medical waste management and the need to create a scientific and methodological base for the development of a data collection mechanism related to their formation, collection, transportation and disposal. The introduction of digital technologies and the integration of data on all stages of medical waste management will create an effective management system. The main focus is on system, process and risk-based approaches, as well as data collection methods at various stages. The article focuses on the problems and prospects of implementing digital solutions and automating medical waste management processes. The article examines the database structure, key parameters and relationships, as well as data modeling with an emphasis on logical and physical structure.
Keywords: medical waste, methods, database, transportation, disposal.
Abduvalova A.D., Akhmetzhanova Sh.E., Eshmakhanova T.K. Overview of principles and methods of medical waste management and their application for database design // Mechanics and Technology / Scientific journal. – 2024. – No.3(85). – P.479-485. https://doi.org/10.55956/DIAF2678
https://doi.org/10.55956/BNWY9138
Аннотация. Постоянное развитие информационных технологий предлагает и другие варианты их использования в учебном процессе. Применение интерактивных упражнений, мобильных устройств, интерактивных онлайн-досок, сервисов для создания ментальных карт, микроблогинга, приложений на базе дополненной реальности позволяют реализовать инновационные подходы к процессу обучения. В данной статье представлен анализ приложений, позволяющих осуществить данные возможности, рассмотрены направления их применения в образовательном процессе и даны методические указания по их использованию в процессе обучения с целью повышения познавательной активности и интереса учащихся, а также эффективности процесса обучения в целом. Необходимо не только выпустить специалиста, получившего подготовку высокого уровня, но и уже на стадии обучения подключить его к разработке новых технологий, адаптировать к условиям конкретной производственной среды, сделать его проводником новых решений.
Ключевые слова: электронные учебники, инновационные подходы, средства обучения, образовательный процесс, технологизация образования.
Исабеков, Ж.Б. Разработка электронных средств обучения с применением интерактивных технологий [Текст] / Ж.Б. Исабеков, Б.Б. Исабекова, А.Б. Жантлесова // Механика и технологии / Научный журнал. – 2024. – №3(85). – С.472- 478. https://doi.org/10.55956/BNWY9138
https://doi.org/10.55956/LRFR4621
Аннотация. В этой статье рассматриваются сферы, где искусственный интеллект (ИИ) уже нашел применение и помогает решать проблемы в области кибербезопасности, делая наш мир немного безопаснее. Рассмотрим, как работает ИИ в обнаружении кибератак и как он облегчает анализ и оценку рисков с помощью метода симметричного шифрования для шифрования файлов. Использование искусственного интеллекта в кибербезопасности открывает новые горизонты для прогресса и инноваций. Научная новизна – начинается потенциал, который искусственный интеллект может предложить в области защиты от кибератак. Поскольку алгоритмы ИИ продолжают развиваться, ожидается, что появятся еще более эффективные методы обнаружения угроз и защиты от них. Сочетание искусственного интеллекта с другими технологиями может создать мощный инструмент для разработки кода и улучшения знаний в области кибербезопасности.
Ключевые слова: искусственный интеллект, алгоритм, код, кибербезопасность, кибератаки, криптография.
Акилов, Е.К. Искусственный интеллект в мире кибербезопасности [Текст] / Е.К. Акилов, Л.Н. Есмаханова // Механика и технологии / Научный журнал. – 2024. – №3(85). – С.465-471. https://doi.org/10.55956/LRFR4621
https://doi.org/10.55956/OGWK1702
Аңдатпа. Мақалада жаңартылатын энергия көздерінің ішінде энергияның ең қолжетімді және кеңінен қолданылатын түрлерінің бірі болып табылатын жел энергиясының басқа энергия түрлеріне қарағанда болашағы жоғары екендігі көрсетілген. Жел энергиясы ғасырлар бойы желкенді кемелерде суды айдау, астықты ұнтақтау және т.б. үшін қолданылған. Сондай ақ жел турбинасының тиімділігі қондырғының құрылымы мен пышақтардың құрылымына ғана емес жабдықты дұрыс таңдауға тікелей байланысты екендігі атап көрсетілген. Ірі жел электр станцияларын жобалау кезінде толық көлемді инженерлік-экологиялық тексеру жүргізілуі керек. Әлемнің көптеген дамыған елдеріндегі заманауи жел энергиясы энергетикалық жүйелердің құрамдас бөлігі, ал бірқатар елдерде бұл ең маңыздыларының бірі болып табылады.
Тірек сөздер: жаңғыртылған энергия көздері, жел энергетикасы, жел қондырғысы, ауа тығыздығы, қуат.
Орынбаев, С.А. Жел энергетикасын пайдалану перспективасы [Мәтін] / С.А. Орынбаев, А.Ж. Сыздық, Н.Ш. Абдлахатова // Механика және технологиялар / Ғылыми журнал. – 2024. – №3(85). – Б.459-464. https://doi.org/10.55956/OGWK1702
Мал азығын дайындау комбайндағы дефлекторының бүйір қабырғасының көлбеулігінің оңтайлы мәнін анықтау
https://doi.org/10.55956/UOHB8669
Аңдатпа. Елімізде ірі-қара мен қой-ешкі малының 85%-дан астамы үй шаруашылығы мен кіші шаруа қожалықтарында екендігі белгілі. Кіші шаруа қожалықтардың 65% астамында ірі қараның саны 100-басқа дейін ал қой малының саны 300-ден аспайды екен. Сонымен қоса малдан алынатын өнімді арттыру үшін сүт өндіру және мал бордақылау фермаларын салу жолға қойылуда. Осындай фермаларда мал өнімі өндірісін жоғарылату үшін малды сапалы азықпен қамтамасыз ету қажет. Мал азығының негізгі түрлері сүрлем шөп және сүрлем әзірлеуде мал азығын дайындау комбайндары пайдаланылады. Қазіргі таңда шет елдерде құрылысы әртүрлі комбайндар шығарылуда бірақ олардың көбісі үлкен шаруа қожалықтарына арналған. Сондықтан бағасы тым қымбат. Ал енді кішігірім комбайндар мал азығын дайындау барысында азықтың ұсақтау ірілігін реттей алмайды. Осы себепті біз кішігірім мал азығын дайындау комбайнының макеттік үлгісін жасап, оны сабақты азықтың ірілігін реттейтін құрылғымен жабдықтадық. Жүргізілген тәжірбиелік зерттеулер аясында комбайнмен шөп шапқан кезде әр түрлі ылғалдықтағы жалдағы шөпті жинап ұсақтағанда нәтижелі мәліметтер алынды. Осымен қатар комбайнды жүгеріні шауып ұсақтау үрдісінде сынауда оның дефлекторының тығылып қалуы байқалды. Сондықтан осы мақала бойынша азықты артқа және бүйірге лақтыру үрдістерінде дефлектордың бүйір қабырғасының оңтайлы мәнін анықтау зерттеу мақсаты болып табылады. Комбайнға сабақты азықтың ұсақтау ірілігін реттейтін құрылғы қойылғанда өтілетін үрдістің математикалық моделін алып, яғни комбайнның параметірлеріне байланысты азықтың ұсақтау ірілігінің теориялық жолмен анықтайтын заңдылықтарын алу. Осы алынған нәтижелер жасалған комбайнның мал азығын әзірлеудің барлық үрдістерінде пайдалануға болатынын көрсетеді. Бұл жағдай осы жасалған комбайнның басқа комбайндармен салыстырғанда бәсекелестігінің жоғары болуын қамтамасыз етеді. Ал алынған теориялық зерттеулер нәтижесі ғылыми ортадағы мәртебесінің және еліміздегі ғылыми бәсекелестік жоғарылауын қамтамсыз етеді.
Тірек сөздер: жем-шөп жинағыш комбайн, дефлектор, дефлекторының бүйір қабырғасы, айдау диапазоны, жылдамдық.
Оразахын, Д.Н. Мал азығын дайындау комбайндағы дефлекторының бүйір қабырғасының көлбеулігінің оңтайлы мәнін анықтау [Мәтін] / Д.Н. Оразахын, Т. Абилжанулы // Механика және технологиялар / Ғылыми журнал. – 2024. – №3(85). – Б.452-458. https://doi.org/10.55956/UOHB8669