https://doi.org/10.55956/JRJB2168

Аңдатпа. Нарықтық экономика жағдайында түсті және қара металлургияда, химия өнеркәсібінде, мұнай химиясында және т.б. технологиялық процестерді басқарудың оңтайлы жүйелерін енгізудің өткір міндеті тұр. Бұл минералдық ресурстарды ұтымды пайдалануға, жылу және электр энергиясын үнемдеуге, экологиялық зардаптарды азайтуға және өндірістің экономикалық тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Әлемде технологиялық процестердің барлық түрлерін басқарудың оңтайлы жүйелерін белсенді түрде әзірлеу және енгізу өткен ғасырдың 60- 80 жылдарында басталып, жалғасын тапты. Дегенмен, осы күнге дейін айтарлықтай автоматтандырылған оңтайлы басқару жүйесі енгізілген жоқ. Бұл қазіргі технологиялық процестерде болып жатқан физикалық және химиялық құбылыстардың шектен тыс күрделілігіне байланысты және нәтижесінде бұл құбылыстардың жеткілікті барабар математикалық сипаттамасын жасау мүмкін болмай тұр. Соңғы уақытта бүкіл әлемде сарапшылардың білімін, тәжірибесін және ішкі түйсігін пайдалануға мүмкіндік беретін заманауи интеллектуалды технологияларды қолдану үрдісі байқалуда. Сонымен қатар, оңтайлы басқару жүйелерін синтездеу кезінде жасанды интеллект әдістерін қолдану оларды құру процесін айтарлықтай жеңілдетуге, басқару модельдерінің сапасын жақсартуға және олардың тиімділігін арттыруға мүмкіндік берді. Сондықтан әр түрлі технологиялық процестерді, оның ішінде фосфор қосалқы өнеркәсібін басқарудың интеллектуалды үлгілерін (алгоритмдерін) әзірлеу және енгізу өзекті міндет болып табылады. Жаңажамбыл фосфор зауытының (ЖЖФЗ) өндірістік жағдайында фосфорды күшән мен органикалық заттардан тазарту жаңа күрделі технологиялық процесті басқарудың жаңа интеллектуалды алгоритмдерін құрудың әдістері мен құралдарын қолдануды ұсынамыз.

Тірек сөздер: сары фосфор, толық факторлық эксперимент (ТФЭ) матрицасы, оңтайлы басқару алгоритмдері, фосфорды тазарту, күшән, органикалық заттар, интеллектуалды басқару модельдері, бұлдыр алгоритмдер, нейрондық желілер, бұлдыр нейрондық алгоритмдер.

Сулейменов, Б.А. Фосфорды тазалау процесін тиімді бақылау үшін интеллектуалды алгоритмдердің жасалуы және зерттелуі [Мәтін] / Б.А. Сулейменов // Механика және технологиялар / Ғылыми журнал. – 2024. – №2(84). – Б.389-404. https://doi.org/10.55956/JRJB2168

(PDF)